پنج اصل مهم کار تیمی با الگوی کار تیمی مورچه‌ها
دکتر حسین چناری
پژوهشگر و نظریه‌پرداز آموزش
کار تیمی موضوعی است که در کسب و کارهای امروزی اهمیت دارد. در حال حاضر هر کسی می‌تواند چند نفر را جمع کند، یک تیم بسازد و کاری را انجام دهد. کارفرمایان و رهبران حرفه‌ای امروز باید بدانند چگونه تیمی موفق بسازند که ارزشی ایجاد کند و باعث رشد فردی و گروهی شود. اصول کار تیمی به اعضای آن بستگی دارد. یک تیم زمانی موفق می‌شود که افراد خودشان بخواهند در آن حضور داشته باشند و کار کنند و این یکی از عوامل مؤثر در موفقیت یک تیم محسوب می‌شود. حال این سؤال پیش می‌آید که اصول کار تیمی چیست و به چه مهارت‌هایی نیاز دارد؟ در این یادداشت به اصول کار تیمی در سازمان با بهره‌برداری از الگوی کار تیمی مورچه‌ها و ویژگی‌های آن‌ها پرداخته می‌شود.
اصل شماره 1: تقسیم کار
کلنی مورچه‌ها شبکه پیچیده‌ای از اتاقک‌های زیرزمینی است که مورچه‌ها در آن زندگی می‌کنند. بسته به گونه مورچه‌ها، اندازه یک کلنی می‌تواند از حدود 5 سانتی‌متر مربع مساحت و میزبانی بیش از 100 مورچه تا 170 متر مربع با حدود 7 میلیون مورچه متغیر باشد.
برای سازماندهی مسائل این کلنی‌ها، لازم است هر مورچه مسئول وظایف خاصی، مانند جمع‌آوری غذا، ساخت لانه یا محافظت از کلنی باشد. این غریزه اجتماعی که مورچه‌ها براساس آن امور خود را سازماندهی می‌کنند، ضامن بقای کلنی است.
تقسیم کاری که در تیم صورت می‌گیرد، به وضوح نقش، نحوه همسویی و میزان مشارکت افراد با اهداف تیم را تعیین می‌کند و این مسئله‌ای حیاتی برای کسب موفقیت است. برای رسیدن به این هدف موارد زیر باید جدی گرفته شوند:
۱- لازم است هر فرد به عنوان عضوی از تیم زمانی را به خودشناسی، تفکر در مورد نقاط ضعف، سرمایه‌گذاری روی نقاط قوت و استفاده از استعدادهای خود در جهت موفقیت تیم اختصاص دهد.
۲- به عنوان مدیر تیم، مهم است که نقاط قوت هر یک از اعضا را درک کنید و آن‌ها را در موقعیت‌هایی قرار دهید که موفقیت‌هایی را کسب کنند و به وضوح نقش خود در تیم را درک و کشف کنند.
پرداختن به این امور به افزایش بهره‌وری و سرعت بخشیدن به طی کردن مسیر کمک شایانی می‌کند.
اصل شماره 2: ارتباطات
مورچه‌ها تقریباً ده تا بیست فرومون مختلف را توسط غدد موجود در بدنشان آزاد می‌کنند تا به کمک آن‌ها با دیگر مورچه‌های کلنی ارتباط برقرار کنند. این «زبان شیمیایی» برای احضار مورچه‌ها در اموری مانند دفاع از کلنی، یافتن محل منبع غذا یا هشدار به دیگران در مورد خطر احتمالی استفاده می‌شود. به طور خلاصه، درک این فرومون‌ها برای بقای کلنی بسیار مهم است.
در یک محیط کار تیمی، تعریف «زبان شیمیایی» با توجه به شخصیت‌های منحصربه‌فرد، سبک‌های ارتباطی مختلف، فناوری و عضویت در یک تیم پراکنده در نقاط جغرافیایی مختلف می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. با این حال، یک استراتژی کاربردی این است که استانداردها و فرآیندهای واضحی برای تیم تعریف شود تا با پیروی از آن ارتباطات به بهترین شکل ممکن صورت پذیرد.
ارتباط یک مسئله اجتماعی است که باید به آن توجه ویژه داشت و روی تک‌تک ارتباطات توجه خاص به خرج داد. در مثال‌های زیر می‌توانید راه‌های تقویت ارتباط تیمی را مشاهده کنید:
۱- جلسات را حضوری برگزار کنید و اگر از نظر جغرافیایی اعضای تیم از یکدیگر دور هستند حتما آن‌ها را تشویق کنید که دوربین فیلمبرداری خود را روشن کنند.
۲- ذهنی باز داشته باشید: داشتن نیت مثبت، گوش دادن فعال و همدلی را جدی بگیرید.
۳- هر از گاهی جلسات تیمی یا رویدادهای خاص کاری را به فضایی خارج از محل کار منتقل کنید (به عنوان مثال، دورهمی‌های خودمانی و گزارشات فصلی).
تعریف یک «زبان شیمیایی» خاص برای سازمان شما می‌تواند به کاهش چالش‌های ارتباطی موجود کمک کند. باید بهترین راه ارتباطی را به عنوان بخشی از فرهنگ تیم خود به شکل تیمی کشف کنید.
اصل سوم: همکاری
مورچه‌ها با همکاری تیمی بر موانع چالش‌برانگیز غلبه می‌کنند. آن‌ها از دست و پای خود برای اتصال به یکدیگر جهت ایجاد پل استفاده می‌کنند و یا بدن خود را به شکل یک قایق ضدآب در می‌آورند تا در برابر سیل جان سالم به در ببرند. مورچه‌ها توانایی عجیبی در شناسایی سریع یک مشکل و سازماندهی خود در حل آن دارند.
ما به عنوان یک تیم اغلب با مشکلاتی مواجه می‌شویم که غیرقابل حل به نظر می‌رسند. با این حال، اگر تیم ذهنیتی مشارکتی داشته باشد، فرصت دستیابی به موفقیت به حداکثر می‌رسد.
در اینجا چند سؤال مهم برای سنجش میزان مشارکت اعضای تیم آورده شده است که باید به‌عنوان تمرین به آن‌ها توجه ویژه داشته باشید:
1)آیا با ذهنی باز نسبت به ایده‌ها یا رویکردهای جدید با دیگران کار می‌کنید؟
2)اعضای تیم خود را چقدر می‌شناسید و به آن‌ها چقدر اعتماد دارید؟
3)از نقش هر یک از اعضای تیم و ویژگی‌های شخصیتی هر یک از آن‌ها چه میزان آگاهی دارید؟
4)چقدر حاضرید به دیگر اعضای تیم برای دستیابی به موفقیت تیم کمک کنید؟
اصل چهارم: حل تعارض
جوامع مورچه‌ها به طور قابل‌توجهی پیچیده هستند و سطح همکاری بسیار بالایی را نشان می‌دهند. با این حال، درست مانند جوامع بشری، کلنی‌های مورچه‌ها نیز با تعارض مواجه می‌شوند که در آن تعداد کمی از مواضع و نقاط دوردست‌تر از وضعیت مطلوب فاصله دارند.
صرف نظر از اینکه تیم چقدر منسجم است، درگیری داخلی همیشه بخشی از کار تیمی است. با این حال، در صورت مدیریت صحیح، تعارض می‌تواند به عنوان یک مکانیسم رشد و نوآوری تلقی شود. از نکات زیر برای مدیریت موفقیت‌آمیز تضاد کار تیمی استفاده کنید:
1)برای اطمینان از پایداری عملیات تیمی، فرآیندها و استانداردهای تیم را یکپارچه و هماهنگ کنید.
2)با گسترش و تقویت تصمیم‌گیری مبتنی بر واقعیات، از نفوذ احساسات و تمایلات شخصی در تصمیمات جلوگیری کنید.
3)«من» را از معادلات حذف کنید. تمرکز را بر شناسایی آنچه برای مشتری، شرکت و یا تیم مناسب است قرار دهید و درآمد و هزینه را به چالش بکشید.
4)قبل از ایجاد نارضایتی و در زمان مناسب به مسائل رسیدگی کنید.
اصل پنجم: پشتیبانی
ایجاد یک فرهنگ تیمی قوی به صبر و انضباط نیاز دارد. این اصول می‌تواند به ایجاد یک پایه محکم کمک کند، اما برای گره زدن همه آن‌ها به اصل نهایی پشتیبانی نیاز است.
و سرانجام به عنوان یک مدیر یا یک عضو مشارکت‌کننده در کار تیمی، همیشه این سؤال را از خود بپرسید: نقش من در حمایت از تیم چیست؟ به یاد داشته باشید تنها یک نفر کافی است تا تفاوت ایجاد کند.
